İnsanları

Aileleri

Doğadaki

Dağı, Tepeyi,

Görkemli Taşları,

Dereleri, çeşmeleri, Nehirleri, Ormanları

Şehirleri, kasabaları, köyleri,

Yaratılan canlı, cansız bütün varlıklarının isimlerini..,

Yerin özelliklerine, inanışlara göre verilen adlar vardır

İşte bunlardan bir tanesi

Gümüşhane’nin güzel beldelerinden birisi..

Tarihe mal olmuş çeşitli özellikleri,

Bölgedeki tarihi Dünya yüzüne yayılmış olan

ŞİRAN.

 

Uyduruk tarihçilerin,

Uyduruk isimlerle tanıtılan ŞİRAN

Bunlardan birisi ve en önemlisi

Evliya celebi Şiran’a gelmiş, miş..

Bir tepeden Şiran yerleşimini seyrederken,

“Ne güzel seyran “kelimesinden uyarlanarak türetilen ŞİRAN ismi.

 

Bu uyduruk isme,

Şiran’ın, Bürokratları, Ekâbirleri, Tarihçileri

Şiran’a ait yazılan eserlerde bile var,

Bu isme itiraz edilmeksiniz öylece sürüp gitmektedir.

 

Bir tarih araştırmacısı olarak Şiran hakkında bulduğum,

Arşivime attığım bilgi ve belgeleri nankörlük edip saklamadan,

Ve bu güne kadar Şiran hakkında;

 

1. ŞİRAN TARİHİ YER ADLARI
2. ŞİRAN LAKAP VE SÜLALELERİ
3. ŞİRAN MERKEZ VE KÖYLERDE 18 YY. YAPILAN NİKÂHLAR
4. YEMEN SAVAŞINDAN GÜNÜMÜZE ŞİRANA AİT ŞEHİTLER

Adlı eserleri yazdım.

***

Tarihe mal olmuş.

ŞİRAN nedir?

ŞİRAN kimdir?

ŞİRAN İsmi neden kim tarafından konmuş?

ŞİRAN adı esasen ilçenin kapladığı bölgenin adıdır.

ŞİRAN-Bizans kaynakları 9. Yy da Khêriana (çoğul genitiv) Khêrianôn anılmıştır.

Yerel lehçede /şîryana/ şeklinde telaffuz edilen bu isim,

ŞİRAN olarak Türkçeye uyarlanmıştır.

ŞİRAN Yavuz Sultan Selim kasabaya Farsça Şîran ("aslanlar") adını verdiği

ŞİRAN, Yerel şivede Şeyran olarak telaffuz edilir.

***

ŞİRAN (KARACA)

Bizans (bzs) kherianon) شيران nâhiye 1490-1570

Karahisar-ı şarkî → Rum eyâleti kazâ (1642)

Bayburt Erzurum eyaleti kazâ 1855-1865

Erzurum Eyaleti (salnâme) kazâ (1866-1868)

ŞİRAN-Gümüşhane KARACA-  جه قره  Kazâ  KEŞİŞ KÖYÜ كشيش كوىي

ŞİRAN → Gümüşhane (salnâme) merkezi (1924)

ŞİRAN (Karaca) (Ant. Kunissa) (Bzs. Kherianon) شيران Kazâ (1889-1923)

Gümüşhane → Trabzon vilâyeti(salnâme) Kazâ (1924) Gümüşhane

1928 tarihinde kasaba adına kavuşmuş

ŞİRYAN Osmanlılarca (idari bölge) byz-ix b&w 165 ff.: XERÍANA

ŞİRAN ilçe merkezi şimdiki Erenkaya/uluşiran köyü .

ŞİRAN 1928. de karaca köyüne taşındı.

Bizans kaynaklarında 9. yy. itibaren Xeríanôn Fars/kürd Şiran “aslanlar”

ŞİRAN 1928 k: küfre [ Kürd/süry Kefrê "köy"olarak bilinmekteydi 

ŞİRAN tarihe mal olmuş anlamı Aslanlar.

ŞİRAN 1928 k: (idari bölge) [ KÜRD-Ş "ASLANLAR"

ŞİRAN 1642 tarihli avarız defterinde karye-i nefs-i şiryan‛ olarak kaydedilmiştir.

***

ŞİRAN-937/1530 Başbakanlık Osmanlı arşivi 387 muhasebeyi Vilayet-i karaman ve Rum defterinin 592 sayfasında 1530 köydür

ŞİRAN-1485-1650-osmanlı tahrir defteri

ŞİRAN- Halaçoğlu cemaatler eseri 1254-1286 sayfada 600 karaca lakaplı cemaat bulunmakta.

ŞİRAN’ın bir adının da karaca olduğunu düşünürsek,

ŞİRAN’In merkezine yerleşen en eski cemaatin karacalar olduğu…

ŞİRAN Karaca Yörükleri Kızık boyundan gelmektedir.

ŞİRAN da ayrıca Karaca Maşarak Yörükleri bulunmakta

ŞİRAN da Karaca Varsak Türk boyları bulunmakta

ŞİRAN Karaca- kılcan –Halep-eğindir boyu

ŞİRAN da Beğdilli-Kınık Avşar Türk boyları…

ŞİRAN da 1734 da bölgenin kölelik vuku bulduğu…

ŞİRAN da karaca karyesinde Çerkez asilli köleciliğin 1150-1734 de sahipleri Mollaoğlu Mehmed’ın ölümü ile ailesi Osmanlıdan en az 100 sene öncesinde köleciliğe son verildi 

***

ŞİRAN 1881 yılında 5 büyük nahiyeden ibaretti,

Korzaf, 13 köy bağlı nüfusun tamamı 1.014 Müslüman

Sarıca.12 köy bağlı 1.071 kişi  899 'u Müslüman,  172'si gayrimüslim idi.

Uluşiran 12 köy bağlı 1.064 idi. 854 Müslüman 210 gayri Müslim.

Seydi baba, 19 köy bağlı 976'sı Müslüman, 25 gayrimüslim.

Aşağı Tersun, 13 köy bağlı 1.001 erkek nüfus 649 Müslüman 352 gayrimüslim 

ŞİRAN Köyleriyle beraber 1881 da nüfusu 5.151 kişiydi.

ŞİRAN 4.392 kişi Müslümanlar,759 kişi gayrimüslimler.  

1887 da 5 nahiye ve 92 köy  2.282 hanede nüfusu 15.002 kişiydi.

ŞİRAN kazası’nda, 62 köy bulunmaktadır. 27 köyün Müslüman, 5 köyün gayrimüslim

29 köyün ise hem Müslüman hem de gayrimüslim hanelerden oluştuğu görülmektedir.

***

ŞİRAN eski ve önemli köylerden Persut köy boş ve virane olarak kaydedilmiştir.

ŞİRAN nüfusu 71’inin Müslüman  29’u gayrimüslim hanelerden oluştuğu.

ŞİRAN, kaza  ve köylerle 692 Müslüman 289 gayrimüslim hane. 

ŞİRAN Askeri ve dini görevliler haricinde,

ŞİRAN da Osmanlıdan önce başlayan Müslümanlaşma hareketi.

ŞİRAN Seyyid, Zaviye Şeyhi, Şeyh, Şeyhzade, İmam, Hatip ve Müezzin

ŞİRAN da 20 hanede mollalar Karadeniz bölgesine Müslümanlığın yayılmasına öncülük eden  nice din alimleri öncüsü Çağırgan baba dır.

ŞİRAN bu hareketle kendi, hemde Karadeniz bölgesine ışık tutmuştur

ŞİRAN için istatistiki bilgi: Şiran çevresindeki il, ilçelere göre azınlıkların çok az, hatta olmayan  Türk ve Müslümanlığın yayılma merkezi olduğu anlaşılmaktadır.

***

ŞİRAN Latin kaynağında KharianonSharian -Saharon (kutsal ova) (Ramsey ve Bilge umar)

ŞİRAN için ünlü gezgin tarihçi Pilunus şöyle der ve yazmış (önemli akarsularından Kharion ve Sauna çıkan Khobus nehri,

ŞİRAN ‘nın iç kesimlerde SALTİA VE SAUNNİ isimli kabileler yaşarlar)

ŞİRAN için Gezgin Pilunus buraların sazlık olup insanlar kanallarda kayıklarla gezdiklerini

ŞİRAN ilk evler kazıklar üzerine yapıldığından da söz etmekte.

ŞİRAN kelimesi Azerbaycan, İran, Kars, Ağrı da yer ismi veya ad olarak  kullanılmış

ŞİRAN kelimesinin İran kökenli farsça bir kelime olduğu kesindir.

ŞİRAN Azerbaycan ile dağlık Karabağ arasında bir bölgenin ismi.

ŞİRAN kelimesinin kökeni Farsça olup (aslanla) ilişkilendirilmiştir.

ŞİRAN adı Osmanlı tarafından öz Türkçe olmadığına inanmış ki;

ŞİRAN ismi 1913 da Türkeli olarak değiştirilmiş savaş nedeniyle değişiklik tutmamıştır

ŞİRAN Kars dolaylarında KES diye bir bölgenin ismi.

ŞİRAN karsta Şiran beyi diye bir şahıs ismidır

ŞİRAN Hindistan’da bir saray ismi

Saray halife Abdülmecid’in kızı Dürrüşehyar’n torunu bereket Şah’a aittir.

ŞİRAN Türk müziğinde Acem-i Şiran makam adıdır

ŞİRAN oğlu Karabettin bey.

ŞİR –AN Halep’te bir yer ismi.

ŞİRAN Arapça da erkek ismi

ŞİRAN ismi tarihe mal olmuş anlamı, Kaleler, hisarlar.

ŞİRAN da bulunan 22 tane Kalelerden esinlenerek verilmiş olabilir mi? 

ŞİRAN “ Hargin kalesi”

ŞİRAN “ Mumya kalesi”

ŞİRAN “ Tarsun kalesi”

ŞİRAN “ Balıkhisar kalesi”

ŞİRAN “ Kazan kalesi)

ŞİRAN “ Zimon kalesi”

ŞİRAN “ Asılan (Aslan) kale”

ŞİRAN daki kilise ve kalelere göre eski bir uygarlık bölgesi  

ŞİRAN Hitit, Urartu Roma kültürü hakim

ŞİRAN Karaz halkının yaşadığı bölge…

ŞİRAN Karaca ismi ne zaman kullanıldığı konusunda elde bilgi yoktur. Karaca isminin Osmanlı cemaat ve aşiretler kaynaklarında 1551 ve öncesine ait kayıtlı olduğu görülmektedir.

ŞİRAN “ kharion” isminin karacadan önce kullanıldığı.

ŞİRAN ilk ismi Osmanlı kaynaklarında ” Şiryan” olarak yazılmakta,

ŞİRAN’la Şirvan’ın kesinlikle aynı değil karıştırılmaması gerek

ŞİRAN “Uluşiran” ismini burada yaşayan halkların inançlarından gelmektedir

ŞİRAN tarihi süreç içerisinde bugünkü Erenkaya köyü yerini almaktadır.

ŞİRAN’A “ Ulya yukarı”, ismi verilmiştir.

***

Şiran ‘nın ünü çağlara ve Türkiye dışına da yayılmıştır

***

Türkiye sınırlarını aşan,

MEKEDONYA DAKİ ŞİRAN

Osmanlı Arşivini ararsanız Şiran’la ilgili çok bilgi ve belge bulursunuz

Ben araştırdım.

Ben Şiran la ilgili nice belgeler buldum

Bunları bir kenara atmadım.

Şiran’ın tarihi büyüklüğü adına 4 tane eser yazdım

 

***

İşte MEKEDONYA

İşte manastır vilayetindeki PİRLEPE- ŞİRAN

İşte Şırandan Makedonya’ya giden .

Süleyman ağa bin Kanber’in kısa hayat hikâyesi

Makedonya’daki Pirlefe şehrine Şiran ismini kim koydu

Süleyman ağa’nın oğlu Kenber ağa.

Şiran/Uluşiran dan Osmanlının Balkanlarda savaşmak adına  topladığı gönüllü askerlerin içinde Kanber ağada vardır.

24 Temmuz 1908’de II. Meşrutiyet’in ilanı edilir

Bulgaristan, Meşrutiyet’in yarattığı karışıklık ortamından istifade ederek Ekim 1908’de Osmanlıya karşı bağımsızlığını ilan etti.

Aynı yıl Avusturya, Bosna- Hersek’i ve Yunanistan da Girit’i ilhak etti .

Balkan devletleri, Osmanlı Devleti’ne karşı savaş hazırlıklarını tamamlamış.

Trabzonlular da Balkan Savaşlarında