ÜÇÜNCÜZADE MİR OSMAN MİR

( MİRİ, MİR) BAŞ, KUMANDAN, AMİR

BEY

Torul'a bağlı ALTINPINAR köyü mezarlığında yer alan bu kitabe, 123 x Cm boyutlarında başı fesli mermer üzerine Nes- Talikle yazılı olup 1272/ 1855- 1856 da ölen Üçüncü- zadelerden kapucu başı Mir Osman'a aittir.

Mezarın kitabeyi içine alan baş şahidesi ile bitki motifleri ile süslü ayak şahidesi sonradan yapılan bir taş sanduka üzerine oturtulmuştur. Kitabenin sol üst ve sağ al kenarının yer yer kırık.

Kitabenin üzerindeki eski Türkçe yazının açıklanması.

1- ( kırıktır) üçüncü-zadelerden olup kapucu-başı

2- İçti ecel şarabını tutdu Hûda'ya rah ( kırılmış)

3- Kısmet bu idi doymadı hayfa ki gençliğe Bedr oldu düşdü hak-i

4- Siyaha misal-i mah. Nesli içinde bir eşi yok kahraman

5- İdi. ÇÜRÜKSÜ harbi kıldı anın ömrünü tebah.

6- Bu şevku bu diyanet ile Hakk'a azm

7- Şehit olmasında var mı dahi zerre iştiharı.

8- Zühdi budur vefatına tarih-i cevherin.

9- an abdı adne kıldı sefer Mir Osman ah.

10-Rizaen Lillahi'l- Fatiha.

AÇIKLAMASI O ALLAH DAİMA VAR OLANDIR,

1—2—Üçüncü oğullarından olan kapucu başı Mir Osman ecel şarabını içe­rek Allah'a yol tuttu.

3—4—Kısmet bu kadardı, yazık ki gençliğine doymadı, dolunay haline ge­len ay gibi kara toprağa düştü.

5—6—Nesli içinde bir eşi daha olmayan bir kahramandı: ÇÜRÜKSÜ savası o-nun ömrünü tüketti.

7—8—Bu şevk ve bu dindarlıkla Allah'a giden yolda şehit olmasında zerre kadar kuşku var mı dır?

9—10- Ey zühdi, onun ölümüne cevherden tarih budur. Mir Osman adı cennetine can atarak yolcu oldu.

11–12—Allah rızası için Fatiha. Sene 1272( 1855–1856)

Şefa'ati li-ehli'l-kebairi min ümmeti

1—(Kırık)... Süleyman zade mir-i cihan-dar-i-güz-in... kırıktır

2— Süleyman Bey Efendi ma'rüfü'l-e(nam)          kırık

3-Yanı hayru- l-e(nam)      kırık.

4 Sahib-i na'im sayesi mesrur     kırık,

AÇIKLAMASI    :

Şefaatim, ümmetimden büyük günah sahipleri içindir.

( Ebü Davut. Sünnet; Tirmizi, kıyamet. İbni Mace.zühüd.Ahmet Hanbel.)

1-Miri miri  Osman oğlu, dünyayı tutan seçkin     

2-Süleyman Beyefendi halk arasında tanınmış    

3-yani insanların hayırlısı 

4-Bolluk içinde yaşayan ve yardımıyla sevindiren...

Kitabe de adı geçen kişi Üçüncü zade Süleyman Bey dır. Bu Süleyman Beyin Miri mir Üçüncü zade Osman Beyoğlu Süleyman olduğu kitabenin okunması sonuncu kesinlik kazanmıştır.

KİTABENİN VEZNİ : Mefülü/ Fa ilatü/ Mefa'ilü/ Fa'ilün.

Kitabenin nazmını Trabzonlu şairlerden Hafız Zühdi yazmıştır. Zühdü, Mir Osman'ın ölüm tarihini Ebced hesabiyle ve sadece noktalı harflerin hesaba dahil ettirilmesi esasına göre vermiştir. Ancak tarih mısrası olan 10.mısraının başında ki kelimenin ilk harfinin bulunduğu yer kın kör. Ancak bu kırık yerdeki kelime "an" hecesi ile vezin göz önüne alınırsa "can" olmalıdır. Buna göre ta­rih mısrası olan 10. sıradaki noktalı harflerin toplamı 1273 rakamını vermek­tedir. Hâlbuki kitabenin altında 1272 tarihi rakamla belirtilmiştir.

Burada Üçüncü zade Osman Beyin, ilkin kapıcı başı olup ondan sonra Mir unvanını alması Osmanlı Devleti içindeki unvan sıralamasında önemli bir yer tutmaktadır. Kapıcı Bası o yöredeki derebeyleri ile hükümet arasında ilişkiyi sağlamak, padişahın emirlerini, beylere veya o yörenin yetkilisine yaptırmak, koordineyi sağlamakla görevli idi.

Mir-Başkumandan, amir, bey, anlamına gelmektedir. Üçüncüzade Osman Bey ise burada, Torul Üçüncüoğlu Derebeyliği "nin Miri imiş, yani üçüncü -oğullarının Derebeyi iği'ni yapan Torul Sancak beyliğinin Başkumandanı olarak görev yapmıştır. O halde Çürüksü Savaşı nedir? Kimler arasında meydana gelmiştir. Burada Osman Beyin ne gibi bir görevi olmuştur?

Kapıcı Başı Mir Osman Hacı Ali Beyin oğludur. Kendisi Osmanlı İmpara­torluğu tarafından Rize Ayanı Memiş Ağa'nın Osmanlı'ya yaptığı savaşlarda Osmanlı yanında olarak Torul'dan 26 seneye yakın süren bu Tuzcuo          ğlu Memiş Ağa isyanlarında Memiş Ağa'nın karşısında olup Osmanlı ile birlikte olarak Torul'dan yanına almış olduğu kuvvetlerle devamlı surette Trabzon Valisi Sü­leyman Paşa yanında yer aldığından Osmanlı tarafından ilkin kendisine kapıcı bası, sonra mir rütbesini alarak Çürüksü Savaşı'nda büyük kahramanlıklar göstermiş. Zaten Osmanlı Trabzon valisi Süleyman Paşa'nın yanında sadece Üçüncü zade kapıcı Başı Mir Osman yer almıştır…..

Ne var ki Tuzcuoğlu bir türlü silahı elinden bırakmıyordu. Rize'ye kaçarak konaklarına sığındılar. Konağın çevresindeki siperlere binlerce Rizeli yerleştirerek savunma düzeni kurdular.

Şatırzâde Osman Bey, Vali Kaymakamı Ahmet Paşa ve Üçüncüzâde Kapıcıbaşı Mir Osman Bey Tuzcuoğlu’nun konağını sardılar. Konağın siperlerine karşı siperler kazdı­rarak askerlerini bunlara yerleştirdiler. Şiddetli bir savaş başladı. Dayanma ve basan ola­nağı kalmadığını anlayan Tuzcuoğlu kardeşler, Abdulkadir, Tahir Ağa, Abdülaziz bir gece gizlice konaktan çıkıp Ofa kaçtılar. Ertesi günüde hükümet kuvvetleri konağa girdi.

Eldeki bu kuvvetlerle Tuzcuoğullan'nın kaçtığı Of üzerine yürüdüler, ilçeyi kuşattılar. Tuzcuoğlu Abdulkadir Ağa 60 kişisi ile Bayburt'a kaçtı. Kırzuyi usufla Köyü'nde Oflu Cansızoğlu Cafer Ağa'nın konağına sığındı.

Bayburt Voyvodası İsmail Bey aldığı emir üze­rine Abdulkadir Ağa'yı yakalamaya gittiyse de Cansızoğlu Cafer Ağa kendine sığınmış olan Abdulkadir Ağa'yı vermek istemedi. Bunun üzerine hükümet kuvvetleri ve Bayburt Voyvodası arasında savaş başlamak üzere iken yenileceklerini anlayan Bayburt Voyvodası Abdulkadir Ağayı teslim etti.

Valide Abdulkadir Ağa'nın başını vurdurarak İstanbul'a gön­derdi. (Mahmut Goloğlu'nun Trabzon Tarihi: Sayfa 100-164 Of Tarihine Ek 70-71 Tuzcuoğlu ayaklanmaları Rize Tarihi. Osmanlı Tarihi ve Çürüksü Savaşma Ait Kitabe, Üçüncüzade Osman Bey hakkında padişah tarafından verilen Fer­man Topkapı Müzesi.) İşte Kapıcıbaşı Üçüncüzâde Mir Osman Bey 25 seneye yakın süren Tuzcuoğlu ayaklanmasının geçtiği Çürüksü beldesinde olduğundan Mezar kitabesi­ne böyle yazılmış. Orada almış okluğu yaralar nedeni İle 51 yaşında iken vefat etmiş, mezarlığı halen Torul Demirkapı köyünde bulunmaktadır. Allah Rahmet Eylesin……

Bu Hüseyin Süleyman Üçüncü zade hakkında her hangi bir dokuman bulunmamakta ve kendisi hakkında belge mezarlığının başındaki kitabedir. Çürüksü Savaşı ile Faşın Kalesi'nin kurtarılması içinde Torul'dan giden askerleri toplamada onlara gerekli telkinlerde bulunduğu aynı devirde yaşayan kapıcıbaşı Üçüncü zade Mir Osman Bey tara­fından rivayet edilmektedir ve bizlerin gününe kadar, yaşlılarımız tarafından söylenmek­tedir.

****